GPW

W obecnej formie giełda istnieje od 16 kwietnia 1991 roku. W ciągu nieco ponad 30 lat stała się największą giełdą w Europie Środkowo-Wschodniej.

Historia Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie

GPW została założona w 1817 roku na mocy dekretu następcy tronu rosyjskiego, wielkiego księcia Konstantego Pawłowicza. Był on wówczas władcą terytorium współczesnej Polski. Platforma została stworzona w celu handlu nie tylko papierami wartościowymi, ale także różnymi towarami.

Instytucja finansowa migrowała z jednego pałacu do drugiego, będąc jednocześnie najpopularniejszym miejscem handlu giełdowego w Polsce. Początkowo mieściła się w Królewskim Pałacu Saskim, a następnie w budynku giełdy na terenie Ogrodu Saskiego.

Główne etapy w historii GPW

W XIX wieku giełda dynamicznie się rozwijała. Choć na początkowym etapie przedmiotem obrotu były głównie weksle, skrypty dłużne i obligacje, wolumen obrotów systematycznie wzrastał. Świadczy o tym podwojenie w ciągu pierwszych pięciu lat liczby maklerów świadczących usługi pośrednictwa na parkiecie.

Bliżej połowy XIX wieku na parkiecie pojawił się nowy instrument finansowy — akcje. Papiery te emitowane były głównie przez prężnie rozwijające się lokalne spółki kolejowe. Sesje giełdowe trwające zaledwie godzinę odbywały się w tym okresie dwa razy w tygodniu. W XIX i na początku XX wieku w Warszawie nastąpił stały rozwój handlu akcjami, który z powodzeniem trwał aż do wybuchu I wojny światowej. Wraz z wybuchem działań wojennych 4 sierpnia 1914 r. GPW zaprzestała działalności.

Pełnoprawne ponowne otwarcie obiektu pod nazwą “Warszawska Giełda Pieniężna” nastąpiło jakiś czas po zakończeniu wojny, 2 stycznia 1921 roku. Od tego czasu do 1939 r. giełda była największą w Polsce. To tutaj odbywało się do 95% transakcji przeprowadzanych w kraju. W transakcje papierami wartościowymi i innymi aktywami zaangażowanych było 25 maklerów, ponad 130 emitentów i ponad 150 inwestorów. Roczny obrót wynosił 1 miliard funtów. Chociaż globalny kryzys gospodarczy, który rozpoczął się w 1929 roku, miał negatywny wpływ na sprzedaż, Giełda stabilnie się odbudowywała i działała do 1939 roku. W tym czasie terytorium Polski zostało zajęte przez wojska niemieckie i sowieckie, a GPW została zamknięta na ponad 60 lat.

Odrodzenie obrotu giełdowego w Polsce rozpoczęło się po zakończeniu okresu komunizmu w 1989 roku. 16 kwietnia 1991 r. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie rozpoczęła swoją działalność. Choć w pierwszym dniu działalności obroty wyniosły zaledwie 2000 dolarów, GPW dynamicznie się rozwija i zajmuje znaczącą pozycję nie tylko na polskim, ale i europejskim rynku akcji. Opiera się na najbardziej zaawansowanych technologiach i operuje najnowszymi instrumentami finansowymi.

Obecnie Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie z powodzeniem konkuruje z Giełdą Wiedeńską o wpływy w regionie Europy Środkowej.

Struktura i zarządzanie

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest spółką akcyjną założoną przez Skarb Państwa, który posiada 35% akcji.

Struktura organizacyjna i główne działy

GPW jest zarządzana przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, które jest otwarte dla wszystkich akcjonariuszy GPW.

Nadzór nad GPW sprawuje rada nadzorcza, która składa się z 5-7 członków i zbiera się co najmniej raz na kwartał. Kadencja jej członków trwa trzy lata.

Bieżącą działalnością operacyjną zajmuje się zarząd. Składa się on z 3-5 osób i ustala zasady dopuszczania papierów wartościowych do obrotu, nadzoruje działalność maklerów giełdowych.

Pracami zarządu kieruje prezes, który jest powoływany przez walne zgromadzenie.

Sesje przedrynkowe od 08:00 do 09:00, regularne sesje handlowe od 09:00 do 04:50 i sesje po rynku od 04:50 do 05:00 w każdy dzień tygodnia, z wyjątkiem sobót, niedziel i świąt ogłoszonych z wyprzedzeniem.

Główne indeksy i instrumenty

Indeks giełdowy to wirtualny zbiór aktywów utworzony zgodnie z pewnymi cechami. Zazwyczaj są to papiery wartościowe, ale mogą to być również inne aktywa giełdowe. Obserwowanie indeksów pozwala śledzić dynamikę rynku papierów wartościowych i innych aktywów.

Przegląd najważniejszych indeksów GPW

Kluczowe indeksy Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie pomagają:

• monitorować trendy w zwrotach;
• porównywać zwroty ze średnią rynkową;
• dywersyfikować portfel inwestycyjny;
• ocenić potencjalne możliwości lub ryzyko itp.

Poniżej przedstawiamy najbardziej znane indeksy rynkowe GPW. Wskazano, do czego służą i jak są obliczane.

WIG20. Najstarszy i najpopularniejszy indeks GPW, obliczony po raz pierwszy w 1994 roku. Śledzi wyniki 20 najpotężniejszych i najbardziej płynnych spółek, które odpowiadają za około 60% całkowitej kapitalizacji rynkowej.

Przy obliczaniu indeksów brane są pod uwagę wyłącznie akcje dostępne w wolnym obrocie. Indeksy są aktualizowane co kwartał, a ich skład — co roku.

mWIG40. Wprowadzony w 1999 roku, pokazuje dynamikę rozwoju 40 spółek średniego segmentu. Stanowi około 10% kapitalizacji całego rynku i jest wskaźnikiem potencjału rozwojowego polskiej gospodarki. Jest wykorzystywany jako podstawa niektórych funduszy ETF i instrumentów pochodnych.

sWIG80. Śledzony od 2004 r., odzwierciedla wyniki 80 najmniejszych emitentów na rynku, którzy stanowią zaledwie 2% całkowitej kapitalizacji rynkowej. Jest uważany za wskaźnik innowacyjności i dynamicznego rozwoju polskiego rynku akcji. Jest wykorzystywany jako podstawa dla niektórych funduszy ETF i instrumentów pochodnych.

WIG30. Utworzony w 2013 roku. Obejmuje 30 najbardziej płynnych największych spółek notowanych na rynku głównym, niezależnie od sektora. Ma na celu pokazanie najbardziej realistycznego obrazu polskiego rynku akcji z 70% kapitalizacją.

Wig. Jest to największy indeks GPW obejmujący wszystkie spółki notowane na rynku podstawowym i równoległym. Uwzględniane są w nim wszystkie akcje wyemitowane przez emitentów. W odróżnieniu od pozostałych indeks ten jest codziennie rebalansowany, a jego skład jest aktualizowany co miesiąc. Obejmuje on około 99% całkowitej kapitalizacji rynkowej i odzwierciedla ogólne wyniki polskiego rynku akcji.

Indeksy umożliwiają inwestorom dostęp do różnych segmentów rynku papierów wartościowych i dostosowanie swoich działań do ich celów i możliwości.

Rodzaje instrumentów będących przedmiotem obrotu

Lista aktywów będących przedmiotem obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie jest dość zróżnicowana. Handluje się tu zarówno podstawowymi, jak i pochodnymi instrumentami finansowymi.

Inwestorzy i traderzy mają dostęp do akcji, obligacji, walut, towarów, kontraktów terminowych na indeksy, instrumentów pochodnych, opcji, funduszy ETF itp.

Rozwój technologiczny

Kierownictwo giełdy przywiązuje dużą wagę do zaangażowania zaawansowanych technologii w działalność operacyjną.

W kwietniu 2013 r. uruchomiono Universal Trading Platform (UTP) firmy NYSE Technologies. Podobne technologie są wykorzystywane na giełdach w USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii i innych krajach.

Platforma jest bardziej wydajna, dynamiczna i ma większą przepustowość. Platforma jest w stanie obsłużyć do 20 tys. zleceń na sekundę, a czas reakcji został skrócony do jednej tysięcznej sekundy. Nowy system obsługi transakcji spełnia najwyższe międzynarodowe standardy.

Wprowadzenie technologii tej klasy umacnia pozycję Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie jako największej giełdy w Europie Środkowo-Wschodniej.

W 2019 r. Michał Piętek, dyrektor GPW, zapowiedział zastosowanie na platformie technologii blockchain. Ma to ułatwić firmom potrzebującym kapitału komunikację z potencjalnymi inwestorami.

Współpraca międzynarodowa

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie konsekwentnie i systematycznie nawiązuje współpracę biznesową na arenie międzynarodowej.

Umowa z giełdą w Shenzhen

W październiku 2018 r. GPW podpisała porozumienie z Shenzhen Stock Exchange, ósmą co do wielkości giełdą na świecie o kapitalizacji rynkowej 3,49 bln USD.

Obie giełdy uzgodniły, że będą dzielić się informacjami i wiedzą specjalistyczną w celu poprawy możliwości inwestycyjnych dla emitentów w Chinach i Polsce.

Zakup akcji Armeńskiej Giełdy Papierów Wartościowych (ASE)

W dniu 28 czerwca 2022 r. w Erywaniu podpisano umowę sprzedaży 65,03% akcji Armeńskiej Giełdy Papierów Wartościowych (ASE) na rzecz Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Poinformowała o tym służba prasowa armeńskiego banku centralnego.

“65,03% akcji Armeńskiej Giełdy Papierów Wartościowych (967 akcji) zostało przeniesionych na Warszawską Giełdę Papierów Wartościowych. Bank Centralny Armenii zachowa 25,02% akcji, a pozostałe 9,95% będzie akcjami własnymi Armeńskiej Giełdy Papierów Wartościowych — czytamy w oświadczeniu. Wartość transakcji wyniosła około 2,137 mln USD.

Podczas ceremonii podpisania umowy prezes zarządu GPW Diethl powiedział, że Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie traktuje tę inwestycję jako długoterminowe partnerstwo strategiczne.

W ten sposób GPW przyczynia się do rozwoju międzynarodowych relacji finansowych.

Atrakcyjność inwestycyjna

W 2021 r. minęło trzydzieści lat od wznowienia działalności przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie. Platforma zbliżyła się do tej daty z pewnymi osiągnięciami.

1. W 2020 r. GPW stała się drugą co do wielkości giełdą w Europie pod względem wzrostu wskaźnika płynności;
2. w tym czasie giełda awansowała z poziomu rynku marginalnego do grona rynków rozwiniętych;
3. giełda jest liderem w regionie pod względem kapitalizacji, wyprzedzając Wiedeńską Giełdę Papierów Wartościowych o prawie 12 mld euro itp.

Jaka jest atrakcyjność inwestycyjna GPW dla inwestorów międzynarodowych i lokalnych?

Poważny emitent lub inwestor z pewnością przeanalizuje główne cechy giełdy, zapozna się z obrotami handlowymi, wielkością kapitalizacji, liczbą spółek notowanych na giełdzie, dynamiką zmian indeksów itp.

Proces rozwoju giełdy.

• 1989 — GPW zostaje odtworzona;
• 1991 — pierwsza sesja giełdowa z udziałem pięciu emitentów;
• 1992 — GPW rozpoczyna współpracę z Federacją Europejskich Giełd Papierów Wartościowych (FESE);
• 1999 — zostaje jej członkiem stowarzyszonym;
• 2004 — staje się pełnoprawnym członkiem FESE;
• 1997 — giełda jako pierwsza w Europie Środkowo-Wschodniej otrzymuje status DOSM, potwierdzający zgodność ze standardami przyjętymi w USA.

W krótkim czasie nieistniejący rynek papierów wartościowych w Polsce przekształcił się w jeden z najbardziej rozwiniętych rynków regionalnych w Europie. A polska populacja stała się jednym z najbardziej wykształconych i aktywnych uczestników inwestowania na giełdzie.

Wiele uwagi poświęcono przyciąganiu inwestorów zagranicznych i tworzeniu dla nich wygodnej i bezpiecznej przestrzeni gospodarczej.

Dzięki wszystkim powyższym działaniom giełda zwiększa liczbę zarówno polskich, jak i zagranicznych inwestorów.

Atrakcyjność dla emitentów, przykłady udanych IPO i dużych transakcji przeprowadzonych na giełdzie

IPO to proces wprowadzania akcji przez emitenta na rynek giełdowy, pierwsza oferta publiczna skierowana do szerokiego grona inwestorów. Jakie są powody, dla których GPW jest atrakcyjna dla emitentów chcących powierzyć IPO tej giełdzie?

1. Dużą zaletą są niższe koszty notowania dla emitentów w porównaniu z innymi giełdami. Koszt standardowej oferty to 5-6% kwoty pozyskanych środków. Na giełdzie londyńskiej koszt wejścia na giełdę może wynieść nawet 20% kwoty otrzymanej inwestycji;
2. W większości przypadków proces wejścia na giełdę trwa od 7 do 12 miesięcy;
3. Wprowadzono uproszczony system przekazywania informacji emitentom — przedstawicielom małych i średnich przedsiębiorstw — przy zakupie akcji nowej emisji.

Jedną z najbardziej znaczących transakcji w ostatnim czasie był zakup 65,03 procent akcji Armeńskiej Giełdy Papierów Wartościowych (ASE). Wartość transakcji wyniosła około 2,137 mln USD.

Przykłady udanych IPO obejmują następujące spółki, które miały znaczący wpływ na rynek akcji.

• CD Projekt Red to polski deweloper i twórca gier wideo. Wartość akcji wzrosła wielokrotnie po ofercie, a współpraca z CD Projekt stała się jedną z najbardziej udanych;
• Allegro. Wiodący rynek internetowy w Polsce. Oferta publiczna spółki w 2020 r. przyniosła GPW ponad 2 mld USD i stała się największą w historii GPW. Pojawienie się marki Allegro i doskonałe wyniki finansowe przyciągnęły do polskiego sektora e-commerce znaczną liczbę inwestorów krajowych i międzynarodowych;
• PKN Orlen jest polską spółką państwową zajmującą się rafinacją ropy naftowej i handlem benzyną. IPO spółki miało miejsce w 1999 roku i było ważnym krokiem w procesie prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych w Polsce. W wyniku wejścia spółki na giełdę inwestorzy indywidualni mogli zarządzać strategicznym przedsiębiorstwem państwowym;
• Bank Pekao, jedna z najpotężniejszych i najstarszych instytucji kredytowych w Polsce, zadebiutował na giełdzie w 2004 roku. Uplasowanie akcji znanego banku przyczyniło się do wzrostu zaufania inwestorów do stabilności i pozytywnego potencjału polskiego sektora finansowego. W ślad za Bankiem Pekao na giełdę weszły kolejne instytucje finansowe.

Te przykładowe debiuty na warszawskiej giełdzie są przykładem różnorodności sektorów i spółek, które z powodzeniem rozwijają się na polskim rynku. GPW wciąż przyciąga nie tylko krajowe, ale i międzynarodowe spółki. Lokując tu swoje aktywa, zyskują one dostęp do wygodnej platformy alokacji kapitału i skutecznego rozwoju.

Współczesne wyzwania i perspektywy

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, podobnie jak wiele innych rynków kapitałowych, wkroczyła na początku lat 20. w atmosferę niepewności wywołanej ogólnoświatową pandemią. Giełda stawiła jednak opór i zamiast oczekiwanego spadku, nastąpił wzrost kapitalizacji i innych wskaźników. W 2020 r. GPW stała się drugą co do wielkości giełdą w Europie pod względem wzrostu wskaźnika płynności.

Aktualne wyzwania stojące przed GPW, w tym globalne zmiany gospodarcze

Kolejną próbą sił były międzynarodowe zawirowania. Pewne oczekiwania co do wzrostu inwestycji i plasowania akcji na GPW związane są z konfliktem zbrojnym na Ukrainie. Uważa się, że odbudowa infrastruktury w sąsiedniej Ukrainie będzie wymagała ogromnych inwestycji. A co za tym idzie, Ukraińcy będą inwestować na warszawskiej giełdzie. Zwłaszcza ci z nich, którzy są gotowi podjąć ryzyko w celu osiągnięcia szybkiego i dużego zysku.

Przyszłość giełdy w kontekście integracji europejskiej i globalnej konkurencji

Pomimo niestabilności gospodarczej i politycznej w regionie, Europa Środkowo-Wschodnia ma znacznie większy potencjał wzrostu niż cała Unia Europejska. Pewne obawy budzi fakt, że tutejsze rynki akcji są zbyt małe, by skutecznie konkurować z tymi w Europie Zachodniej.

GPW, która znajduje się w gronie 25 najbardziej rozwiniętych rynków na świecie, ma szansę odegrać wiodącą rolę w rozwoju regionu, w tym zwiększyć jego atrakcyjność inwestycyjną.

Rosnącą rolę warszawskiej giełdy w Europie potwierdzają statystyki Federacji Europejskich Giełd Papierów Wartościowych (FESE). Według ich danych warszawska giełda zajmuje drugie miejsce wśród giełd europejskich pod względem wzrostu płynności, mierzonej wolumenem obrotu akcjami w ramach szklaku giełdowego. GPW wyprzedziła również wiele głównych giełd europejskich pod względem płynności w obrocie portfelami inwestycyjnymi, wskaźnika obrotów itp.

GPW jest doskonałym miejscem do pozyskiwania kapitału i rozwoju start-upów z branży zaawansowanych technologii, które dopiero planują wejście na giełdę.

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie odgrywa zatem kluczową rolę zarówno w polskiej, jak i globalnej gospodarce.

Wiosną 2023 r. na warszawskiej giełdzie notowanych było 416 spółek, w tym 43 zagraniczne, o kapitalizacji 1,18 bln zł (252,8 mld euro). Czyni to GPW największą giełdą w Europie Środkowo-Wschodniej.

Perspektywy rozwoju GPW wyglądają dość optymistycznie. Wykorzystywane są tu najbardziej zaawansowane technologie i najnowsze instrumenty finansowe. Giełda rozwija się dynamicznie i z sukcesem, a FTSE uznało ją za giełdę “zaawansowaną wschodzącą”, obok rynków w takich krajach jak Korea Południowa czy Tajwan. W 2017 r. polski rynek został podniesiony ze statusu wschodzącego do rozwiniętego.