Irena Senderowa

Irena Sendlerowa - krótka biografia

Irena Stanisława Sendlerowa, znana światu jako Irena Sendlerowa, urodziła się 15 lutego 1910 r. w Warszawie jako córka lekarza Stanisława Krzyżanowskiego i kobiety Janiny Grzybowskiej. Ojciec Ireny, Stanisław Krzyżanowski, był znanym lekarzem i szczerym humanitarystą, który zapewniał opiekę medyczną potrzebującym, a także członkom społeczności żydowskiej, którzy zostali porzuceni przez innych lekarzy. To właśnie wpływ ojca ukształtował charakter Ireny z głębokim poczuciem sprawiedliwości i współczucia dla innych, niezależnie od ich zamożności czy religii.

Po śmierci ojca na tyfus w 1917 r. rodzina przeniosła się do Otovocka, gdzie Irena kontynuowała naukę. W 1927 r. wstąpiła na Uniwersytet Warszawski, gdzie studiowała literaturę polską i pedagogikę. Podczas studiów była działaczką organizacji studenckich, które aktywnie sprzeciwiały się antysemityzmowi.

Później Irena pracowała w różnych służbach społecznych w Warszawie, pomagając najbiedniejszym grupom ludności. To doświadczenie stało się ważną podstawą jej przyszłej działalności w czasie wojny.

Działalność podczas II wojny światowej

Wraz z początkiem okupacji hitlerowskiej w 1939 r. działalność Ireny nabrała większego rozmachu. Pracowała w wydziale opieki społecznej warszawskiego magistratu, gdzie udało jej się zorganizować pomoc dla żydowskich rodzin, które nie mogły otrzymać żadnej oficjalnej pomocy. Irena znajdowała sposoby na dostarczanie im żywności, podstawowych lekarstw i odzieży, często podając się za osoby chore, aby uniknąć podejrzeń nazistów.

W 1940 r., kiedy naziści utworzyli warszawskie getto, Irena Sandler zaczęła wykorzystywać swoje kwalifikacje pracownika socjalnego do infiltracji getta. Aby móc przemycać dzieci, podawano im środki nasenne, a następnie wkładano do małych pudełek z otworami umożliwiającymi dostęp powietrza i wywożono samochodami, które dostarczały do getta środki dezynfekujące. Niektórym dzieciom udało się uciec przez piwnice domów bezpośrednio przylegających do getta, a w niektórych przypadkach do ucieczki wykorzystano rynny. Irena Sendlerowa prowadziła rejestr wszystkich uratowanych dzieci za pomocą wąskich pasków papieru i ukryła tę listę w szklanej butelce, którą zakopała pod jabłonią w ogrodzie swojej przyjaciółki, aby po wojnie mogła odnaleźć krewnych dzieci.

Kobieta została jedną z pierwszych członkiń polskiej organizacji konspiracyjnej Żegota, która powstała w 1942 r. w celu niesienia pomocy Żydom. Irena kierowała wydziałem dziecięcym tej organizacji, koordynując akcje ratowania żydowskich dzieci z warszawskiego getta. Jej zadaniem było znalezienie dla nich bezpiecznego schronienia, zapewnienie im podstawowych potrzeb i wydanie fałszywych dokumentów. Senderowa nawiązała kontakty z wieloma polskimi rodzinami, klasztorami i sierocińcami, które zgodziły się ukrywać żydowskie dzieci, ryzykując przy tym własnym życiem. Działalność ta trwała aż do aresztowania Ireny 21 października (według innych źródeł 18 października) 1943 r., sprowokowanego donosem aresztowanego właściciela pralni, która była jednym z miejsc jej tajnych spotkań. Po licznych torturach została skazana na śmierć, jednak strażnicy, którzy towarzyszyli Irenie na miejsce egzekucji, zostali przekupieni przez Zhelotę i 13 listopada Senderova została potajemnie wyprowadzona z więzienia. W oficjalnych dokumentach została uznana za straconą i była zmuszona ukrywać się do końca wojny, ale nadal pomagała żydowskim dzieciom.

Okres powojenny

Po wojnie Irena Senderowa otworzyła swoją skrytkę z danymi uratowanych dzieci i przekazała ją Adolfowi Bermanowi, szefowi Centralnego Komitetu Żydów Polskich w latach 1947-1949. Dzięki tej liście komitet był w stanie odnaleźć uratowane dzieci i przekazać je krewnym, a te, które zostały osierocone, przeniesiono do żydowskich domów dziecka. Później, wraz z upływem czasu, znaczna liczba uratowanych dzieci została przeniesiona do Izraela.

Jeśli chodzi o jej życie zawodowe, w marcu 1945 r., kiedy Warszawa została już wyzwolona spod okupacji hitlerowskiej, działacz komunistyczny Jerzy Albrecht zaproponował Irenie stanowisko zastępcy kierownika Wydziału Pomocy Społecznej. Dało jej to możliwość kontynuowania swojej charytatywnej misji, dokładając wszelkich starań, aby otwierać sierocińce, domy starców i po prostu pomagać potrzebującym.

Jednak ustanowienie reżimu komunistycznego w Rzeczypospolitej Polskiej sprawiło, że Irena Senderowa była często wzywana na przesłuchania za współpracę z polskim rządem na uchodźstwie i Armią Krajową. W tym czasie (1949 r.) była w ciąży, a jej syn (Andrzej) urodził się przedwcześnie 9 listopada 1949 r. i zmarł 11 dni później.

Senderowa do marca 1950 r. pracowała jako zastępca kierownika Wydziału Pomocy Społecznej, następnie przez dwa lata kierowała działem opiekuńczym w Związku Inwalidów, a później została instruktorką w warszawskim Wydziale Zdrowia i Opieki Społecznej (1953-1954), zastępcą dyrektora Państwowej Szkoły Położnych (1954-1955) i zastępcą dyrektora generalnego Państwowej Szkoły Pracy (1955-1958). W latach 1958-1962 była dyrektorem Departamentu Średnich Szkół Medycznych w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Społecznej. Od 1962 r. pracowała jako zastępca dyrektora generalnego Państwowej Szkoły Techników Dentystycznych. W 1967 r. przeszła na emeryturę, ale do 1984 r. pracowała w bibliotece uczelni medycznej.

Życie osobiste.

Irena Sendlerowa była dwukrotnie zamężna z Mieczysławem Sendlerem, młodszym asystentem w Katedrze Filologii Klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego. Po raz pierwszy pobrali się w 1931 roku, ale nie pożyli długo i rozstali się przed wojną, ale rozwód został orzeczony dopiero w 1947 roku. Po raz drugi para połączyła się w 1961 r. (w tym czasie Mieczysław miał również inne małżeństwo, które zakończyło się śmiercią żony). Za drugim razem przeżyli razem kolejne 10 lat, po czym ponownie się rozwiedli, ale do końca życia utrzymywali dobre relacje.

W latach 1947-1961 Irena Sendlerowa była żoną Stefana Zgębiewskiego, który w rzeczywistości był Żydem (prawdziwe nazwisko Adam Celnikier), i mieli troje dzieci: Andrzeja (urodzonego przedwcześnie i zmarłego wkrótce potem), Adama i Janinę.

Nagrody i wyróżnienia, kim była Irena Sendlerowa?

Irena Sendlerowa została zasłużenie doceniona przez społeczeństwo, otrzymując liczne nagrody i wyróżnienia za odwagę i bezinteresowność w ratowaniu żydowskich dzieci podczas II wojny światowej. Bohaterskie czyny tej odważnej kobiety zostały docenione przez wiele krajów i organizacji międzynarodowych.

• Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (1965) - uznany przez izraelski Instytut Yad Vashem za ratowanie Żydów podczas Holokaustu;
• Order Orła Białego (2003) - najwyższe polskie odznaczenie cywilne, przyznawane przez Prezydenta RP za wybitne zasługi dla kraju;
• Medal Sprawiedliwości (2007) - nagroda przyznawana przez Kongres Stanów Zjednoczonych za działalność humanitarną podczas II wojny światowej;
• Order Uśmiechu (2007) - międzynarodowe odznaczenie przyznawane przez Międzynarodową Kapitułę Orderu Uśmiechu za szczególne zasługi na rzecz dzieci;
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1996) - drugie najwyższe odznaczenie państwowe w Polsce, nadawane przez Prezydenta RP;
• Order Zasługi Węgier (2009, pośmiertnie) - przyznawany przez prezydenta Węgier za wybitne zasługi w działalności humanitarnej;
• Medal Jana Karskiego (2003) - przyznany przez Amerykański Komitet Żydowski za odwagę i bohaterstwo wykazane podczas ratowania Żydów w czasie Holokaustu.

Życie i heroiczna praca Ireny Senderovej były tematem wielu książek, filmów dokumentalnych i przedstawień teatralnych, które uwieczniły jej wkład w ratowanie tysięcy istnień ludzkich i służą jako godny przykład dla każdego z nas.

Najsłynniejsze cytaty Irene Sandler

"W dzieciństwie nauczono mnie, że jeśli ktoś tonie, to należy go ratować, bez względu na wyznanie czy narodowość." - Irena Sandler

"My, którzy ratowaliśmy dzieci, wcale nie jesteśmy bohaterami. Nie podoba mi się to stwierdzenie. Wręcz przeciwnie, prześladują mnie wyrzuty sumienia, bo zrobiłam tak niewiele." - Irena Sendlerowa.

"Bohaterowie dokonują czynów wybitnych. To, co zrobiłam, nie było wyjątkowe. To było na porządku dziennym." - Irena Sendlerowa.

"Kiedy wybuchła wojna, cała Polska utonęła w morzu krwi. Ale przede wszystkim dotyczyło to narodu żydowskiego. A wśród nich najbardziej ucierpiały dzieci. Dlatego musiałyśmy poświęcić im nasze serca" - Irena Sendlerowa.

"Każde dziecko uratowane z moją pomocą, a także z pomocą wspaniałych tajnych posłańców, którzy już nie żyją, jest powodem mojego istnienia na ziemi, ale nie powodem mojej chwały" - Irena Sendlerowa.

"My i przyszłe pokolenia musimy pamiętać o ludzkim okrucieństwie i nienawiści, która rządziła tymi, którzy wydali swoich sąsiadów wrogowi, nienawiści, która doprowadziła ich do morderstwa... Moim marzeniem jest, aby pamięć o tym stała się przestrogą dla świata i aby ludzkość nigdy nie powtórzyła tej tragedii." - Irena Sendlerowa.

"Milczałam. Wolałam umrzeć niż zdradzić naszą działalność." - Irena Sendlerowa.

"Nie da się opisać słowami tego, co czujesz, gdy idziesz na własną egzekucję i w ostatniej chwili uświadamiasz sobie, że zostałeś z niej wybawiony." - Irena Sendlerowa.

"Jestem jedyną ocalałą z grupy ratunkowej, ale chcę, żeby wszyscy wiedzieli, że kiedy koordynowałam nasze działania, było nas około 20-25. Nie robiłam tego sama" - Irena Sandler.

"Minęło ponad pół wieku od okropności Holokaustu, ale jego widmo wciąż krąży nad światem i nie pozwala nam zapomnieć" - Irena Sendlerowa.

Dziedzictwo i pamięć

Irena Sendlerowa, bez żadnej przesady, odcisnęła głębokie piętno na historii jako symbol odwagi, człowieczeństwa i męstwa. Jej heroiczne czyny podczas II wojny światowej były prawdziwym przykładem bezinteresowności i współczucia. Jest pamiętana i honorowana nie tylko w Polsce, ale także na całym świecie.

• Pomniki i tablice pamiątkowe: Pomniki i tablice pamiątkowe ku czci Ireny Sendlerowej znajdują się w różnych miastach Polski. W stolicy, Warszawie, znajduje się ulica nazwana na jej cześć, a także tablica pamiątkowa w pobliżu miejsca, w którym pracowała podczas wojny;
• Muzea i wystawy: W Polsce i Izraelu znajdują się stałe wystawy poświęcone życiu i pracy Ireny Sendlerowej. Eksponaty obejmują materiały dokumentalne, fotografie, rzeczy osobiste i inne artefakty, które opowiadają historię jej bohaterskich czynów;

• Filmy i książki: Życie Ireny Sendlerowej stało się podstawą kilku filmów dokumentalnych i fabularnych. Wśród nich jest film "Irena Sendlerowa: Sprawiedliwa kobieta świata" oraz film telewizyjny "W imię ich matek: Historia Ireny Sandler". Napisała również wiele pouczających książek o swoim życiu i pracy;

  

• Nagrody i wyróżnienia: Irena Sendlerowa została uhonorowana wieloma nagrodami, w tym tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata przyznawanym przez Yad Vashem, Orderem Orła Białego i Medalem Honoru przyznawanym przez Kongres Stanów Zjednoczonych. Nagrody te odzwierciedlają międzynarodowe uznanie jej zasług i wkładu w ratowanie żydowskich dzieci podczas Holokaustu;
• Nominacja do Pokojowej Nagrody Nobla: W 2007 roku Irena Sendlerowa została nominowana do Pokojowej Nagrody Nobla, co jest kolejnym świadectwem jej wybitnego wkładu w pokój i ludzkość;
• Programy edukacyjne i fundacje: W wielu krajach istnieją programy edukacyjne i fundacje imienia Ireny Sendlerowej. Mają one na celu szerzenie wiedzy o jej życiu i pracy, a także wspieranie inicjatyw humanitarnych i edukacji.

Pamięć o Irenie Sendlerowej naprawdę żyje w sercach ludzi na całym świecie, inspirując nowe pokolenia do czynienia dobra i bycia bezinteresownym. Jej życie jest doskonałym przykładem tego, jak jedna osoba może zmienić świat, ratując życie i chroniąc godność innych.